Τι είναι η ψυχολογική αξιολόγηση;
Η διαδικασία της ψυχολογικής αξιολόγησης Είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της παρέμβασης στον τομέα της ψυχολογίας. Χάρη σε αυτό, είναι δυνατόν να προταθούν αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων από τα παρατηρούμενα.
Σε αυτό το άρθρο θα δούμε πώς ορίζεται και τι είναι η ψυχολογική αξιολόγηση και η διάγνωση που οδηγεί .
- Σχετικό άρθρο: "Τύποι ψυχολογικών θεραπειών"
Η γέννηση της ιδέας της ψυχολογικής αξιολόγησης
Η ιστορική στιγμή κατά την οποία έλαβε χώρα η μεγαλύτερη άνοδος και η επιστημονική εξέλιξη των ψυχολογικών ιδιαιτεροτήτων του ανθρώπου αντιστοιχεί κυρίως στο δέκατο ένατο και στο εικοστό αιώνα (αν και θεωρείται ένας σημαντικός όγκος προηγούμενων μελετών και ερευνών).
Με αυτό και από την ανάπτυξη ορισμένων κλάδων της γνώσης, όπως στατιστικές, παιδαγωγική, πειραματική ψυχολογία, μεταξύ άλλων, ήταν δυνατή η καθιέρωση ορισμένων πρώτων προσεγγίσεων στην έννοια της διάγνωσης .
Όπως και στις περισσότερες πτυχές που σχετίζονται με τον τομέα της ψυχολογίας, ο ορισμός αυτού του φαινομένου έχει αναδιατυπωθεί από τις νέες συμβολές που προτείνουν οι συγγραφείς σε όλη την ιστορία.
Στις πιο σύγχρονες προοπτικές υπάρχουν τρία θεωρητικά ρεύματα έχουν χρησιμοποιηθεί για να εξηγήσουν τι είδους μεταβλητές πρέπει να διαγνωσθούν : ο περιβαλλοντολόγος (έμφαση στους παράγοντες κατάστασης ως καθοριστικοί παράγοντες συμπεριφοράς), ο αλληλεπιδραστικός (συνάφεια της αλληλεπίδρασης μεταξύ υποκειμένου και περιβάλλοντος) και ο γνωστικός (γνωστικός τρόπος ως συμπεριφορική βάση).
Η ψυχολογική διάγνωση και τα συστατικά της
Τα ευρήματα των τριών προαναφερθέντων ψυχολογικών ρευμάτων επέτρεψαν έναν βαθύτερο και πληρέστερο ορισμό του τι υπονοεί η διαγνωστική διαδικασία. Λαμβάνοντας υπόψη τη γενική έννοια, τη διάγνωση περιλαμβάνει την ανάλυση των δεδομένων που συλλέγονται προκειμένου να εκτιμηθούν (ή να γνωριστούν) ορισμένες πτυχές διαφορετικής φύσης .
Εφαρμόζοντας αυτόν τον χαρακτηρισμό στον τομέα της ψυχολογίας, το αντικείμενο της μελέτης είναι η περιγραφή των γνωστικών, συναισθηματικών και συμπεριφορικών ιδιαιτεροτήτων ενός συγκεκριμένου θέματος. Συνεπώς, φαίνεται σκόπιμο να εξεταστεί το ενδεχόμενο αυτό πώς αυτό το άτομο σχετίζεται με τα συνηθισμένα περιβάλλοντά τους αλληλεπίδρασης .
Επιπλέον, θεωρείται ότι η διάγνωση έχει τον τελικό σκοπό της παρέμβασης (ως τον πιο συχνό στόχο, αν και όχι μοναδικό) και οριοθετείται ανά πάσα στιγμή στον επιστημονικό-τεχνικό τομέα . Η διαδικασία της περιλαμβάνει τον συνδυασμό διαφορετικών μεθοδολογιών εργασίας.
Τα τρία στοιχεία της διάγνωσης στην ψυχολογία
Μια διάγνωση Έχει τρία βασικά στοιχεία: το αντικείμενο στο οποίο πέφτει η διαδικασία, το αντικείμενο που καθορίζει ποιο περιεχόμενο βασίζει τη διάγνωση και το σκοπό του ίδιου, το οποίο παρακινεί την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης παρέμβασης όπου αντικατοπτρίζονται οι αιτίες ή οι παράγοντες που ευνοούν τις παρατηρήσεις που εκτίθενται στη διάγνωση.
Επιπλέον, η προτεινόμενη παρέμβαση μπορεί να είναι προκριματική (θέση που κατέχει το θέμα σε σχέση με μια ομάδα αναφοράς), τροποποιητή (ποιες επιρροές πρέπει να τροποποιηθούν), προληπτικό (εφαρμογή εναλλακτικών λύσεων για την αποφυγή κάποιας μελλοντικής κατάστασης) ή αναδιάρθρωσης (αναδιοργάνωση σημαντικών παραγόντων για προληπτικούς σκοπούς).
Οι φάσεις της γενικής διαδικασίας ψυχολογικής διάγνωσης
Διάφορα είναι οι συνεισφορές των δημιουργών εμπειρογνωμόνων σχετικά με τον αριθμό και τον τύπο των διαδικασιών που πρέπει να συμμορφώνονται με τη διαγνωστική διαδικασία. Φαίνεται, ωστόσο, Υπάρχει κάποια συναίνεση όσον αφορά την ενσωμάτωση τεσσάρων κύριων φάσεων , καθένα από τα οποία έχει διαφορετικά, πιο συγκεκριμένα στάδια.
1. Σχεδιασμός
Κατά τη φάση σχεδιασμού, το προκαταρκτική αναζήτηση πληροφοριών Όσον αφορά το θέμα και το περιβάλλον του, μια ανάλυση που υποστηρίζει τις αρχικές παραδοχές (ανάλογα με τον ταξινομητικό, προληπτικό ή αναδιαρθρωτικό χαρακτήρα που παρουσιάζει η διάγνωση) και, τέλος, τη διαμόρφωση της διαγνωστικής ανάπτυξης όπου καθορίζονται οι αρχικά προτεινόμενες μεταβλητές ανάλυσης.
2. Ανάπτυξη
Ένα δεύτερο στάδιο συνίσταται στην ανάπτυξη της διαδικασίας, στην οποία οριοθετείται το θεωρητικό πλαίσιο πάνω στο οποίο θα βασίζονται οι συνεισφορές που διευκολύνουν τη μελέτη των μονάδων ανάλυσης, είναι όσο το δυνατόν απλούστερες και παρουσιάζοντας μια ικανότητα πρόβλεψης επαρκείς για τα αποτελέσματα των μελλοντικών παρατηρήσεων.
3. Επαλήθευση υποθέσεων
Στη συνέχεια, ένα τρίτο βήμα είναι το επαλήθευση των θεωρητικών υποθέσεων που προτάθηκαν αρχικά όσον αφορά τις διαπιστώσεις που έγιναν κατά τις αξιολογήσεις.
4. Σύνταξη της έκθεσης
Τέλος, θα πρέπει να καταρτιστεί έκθεση αποτελεσμάτων στην οποία περιλαμβάνονται τα σχετικά δεδομένα του αξιολογητή και του αξιολογημένου, τα στοιχεία που αφορούν όλες τις διαδικασίες που εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, τα ευρήματα και την αξιολόγησή τους και, τελικά, τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές που θα καθοδηγήσουν την επακόλουθη διαδικασία παρέμβασης.
Η αναφορά πρέπει να προσαρμόζεται στον παραλήπτη όσον αφορά τη μορφή και τον τύπο της χρησιμοποιούμενης γλώσσας, καθώς και τον τόνο και τις εκφράσεις που χρησιμοποιούνται σε αυτό, έτσι ώστε να το κατανοεί.
Χαρακτηριστικά της Ψυχολογικής Έκθεσης
Μια ψυχολογική έκθεση είναι ένα έγγραφο που αντικατοπτρίζει το αποτέλεσμα που προκύπτει από την ανάλυση και την αντίθεση των υποθέσεων που είχαν αρχικά τεθεί, οι οποίες οδήγησαν στην αξιολόγηση του εν λόγω θέματος.
Το μέσο αυτό έχει αντικειμενικό χαρακτήρα, με τέτοιο τρόπο η κοινοποίηση των δεδομένων που βρέθηκαν στον παραλήπτη διευκολύνεται .
Γενικά, μια αναφορά πρέπει να περιλαμβάνει στοιχεία ταυτοποίησης του αξιολογητή και του αξιολογούμενου προσώπου, τους στόχους που παρακινούν την εν λόγω έκθεση, την παρουσίαση των τεχνικών συλλογής πληροφοριών, τη χρησιμοποιούμενη διαδικασία, τα αποτελέσματα, το συμπέρασμα και την τελική αξιολόγηση του εξεταστή και τις κατευθυντήριες γραμμές που πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή ως παρέμβαση.
Επίσης, ε Η μορφή και το στυλ μιας ψυχολογικής αναφοράς μπορούν να διαφοροποιηθούν ανάλογα με το του κριτηρίου που λαμβάνεται ως βάση για την εκπόνησή του: θεωρητική (σύμφωνα με τις οδηγίες ενός συγκεκριμένου θεωρητικού μοντέλου), τεχνική (οργάνωση των αποτελεσμάτων από τις δοκιμές και τις τεχνικές που εφαρμόζονται) και με βάση το πρόβλημα (ζήτηση ή λόγος συμβολής μια συγκεκριμένη δομή στην έκθεση).
Από την άλλη πλευρά, η ψυχολογική έκθεση Έχει νομική ισχύ και θεωρείται επιστημονικό έγγραφο (τα ευρήματα μπορούν να αναπαραχθούν) και είναι χρήσιμα (περιλαμβάνει τους τελικούς προσανατολισμούς της ψυχολογικής παρέμβασης).
Η συμπεριφορική ή λειτουργική προσέγγιση στην ψυχολογική αξιολόγηση
Υπάρχουν διάφοροι τύποι προσεγγίσεων που μπορούν να ληφθούν για να καθοδηγήσουν τη διαδικασία της ψυχολογικής αξιολόγησης ενός ατόμου:
- Παραδοσιακή προσέγγιση (ή μοντέλο χαρακτηριστικών): επικεντρώθηκε στην ανάλυση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας ως βασικών μονάδων μελέτης.
- Επιχειρησιακή προσέγγιση ή εξελικτικό μοντέλο που υπερασπίζεται μια σειρά εξελικτικών σταδίων στην ψυχολογική ανάπτυξη του θέματος.
- Γνωστική προσέγγιση : επικεντρώθηκε στη μελέτη των γνωστικών γνώσεων του ατόμου ως κύριου άξονα.
- Ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση ή προδιαγραφικό: πιο στοχευμένο στον τομέα της σχολικής μάθησης και της ανάλυσης των πνευματικών ικανοτήτων των μαθητών.
- Συμπεριφορική προσέγγιση ή λειτουργική: προσανατολισμένη στην αξιολόγηση της σχέσης μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών μεταβλητών του υποκειμένου ως καθοριστικών παραγόντων της δικής τους συμπεριφοράς.
Από τα πιο συμπεριφοριστικά ψυχολογικά (ή γνωστικά-συμπεριφορικά) ρεύματα η λειτουργική προσέγγιση Συνήθως χρησιμοποιείται η προσέγγιση κατά τη διάρκεια της διαγνωστικής διαδικασίας αναφοράς . Αυτό το μοντέλο επιτρέπει μια πληρέστερη μελέτη και ανάλυση των καθοριστικών μεταβλητών στη διαδικασία αξιολόγησης, επειδή υπερασπίζεται την υπόθεση ότι η συμπεριφορά πρέπει να ληφθεί υπόψη λαμβάνοντας υπόψη μια πληθώρα επιρροών παραγόντων, εσωτερικών και εξωτερικών.
Έτσι, η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν πρέπει να θεωρείται ως αποτέλεσμα του συνόλου των μεμονωμένων παραγόντων , δεδομένου ότι κάθε αλληλεπίδραση που συμβαίνει μεταξύ δύο (ή περισσότερων) προέρχεται ήδη από έναν εντελώς διαφορετικό τύπο επίδρασης από το σύνολο των αρχικών τους αρχόντων. Δεδομένου του τεράστιου σύνθετου και πλαστικού (ή τροποποιήσιμου) χαρακτήρα της, η εξήγησή της θα πρέπει να προσεγγιστεί ακολουθώντας την ίδια φιλοσοφία: να εξετάσει τα στοιχεία που την καθορίζουν και ως πολύπλοκα και μεταβλητά.
Τα χαρακτηριστικά της λειτουργικής προσέγγισης
Η λειτουργική προσέγγιση αποδίδει προτεραιότητα στον περιβαλλοντικό ή στο συμφραζόμενα (αρχικά) και αλληλεπιδραστικό (σε μεταγενέστερο χρόνο) ως καθοριστικοί παράγοντες της συμπεριφοράς του ατόμου, δίνοντας προτεραιότητα στην ανάλυση αυτού του τύπου μεταβλητών στη διαγνωστική διαδικασία. Τα αξιώματα της προέρχονται από τη Θεωρία της Τροποποίησης Συμπεριφοράς και από τις συνεισφορές των δημιουργών όπως ο Β. F. Skinner, κυρίως.
Σε αυτό το μοντέλο διακρίνονται τρεις όψεις , οι οποίες διαφοροποιούν την επιρροή του περιβάλλοντος, τα χαρακτηριστικά του θέματος ή την αλληλεπίδραση δύο παραγόντων: η συμπεριφορική-situationalistic προοπτική, η γνωσιακή-συμπεριφορική και η γνωσιακή-κοινωνική behavioral, αντίστοιχα.
Δεδομένης της συνάφειας των παρατηρητέων παραγόντων που υπερασπίζονται αυτή τη θεωρητική πρόταση, οι μεταβλητές που χρειάζεται ως μονάδα ανάλυσης είναι εκείνες που συμβαίνουν στην παρούσα στιγμή, οι οποίες συνοδεύονται από ένα υπόβαθρο και επακόλουθα.
Σε μεθοδολογικό επίπεδο, οι υποθέσεις τους αξιολογούνται πειραματικά με αντικειμενική παρατήρηση του συμπεριφοριστικού ρεπερτορίου του ατόμου ως αντανακλάσεις των εσωτερικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Συνεπώς, αντιστοιχεί σε μια επαγωγικά διεγερτική μεθοδολογία.
Αυτό το μοντέλο έχει σκοπό που είναι τόσο παρεμβατικός (ή τροποποιητικός) όσο και προληπτικός, αφού έχει ενσωματώσει την αλληλεπίδραση μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντος του ως μεταβλητού αντικειμένου της ανάλυσης.Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, τη δυναμική δύναμη αυτής της σχέσης μεταξύ των δύο στοιχείων και δίνει στη συμπεριφορά ένα νόημα τροποποίησης και προσαρμοστικότητας (εξ ου και της προληπτικής ικανότητάς του).
Η ψυχολογική αξιολόγηση ως διαδικασία
Όπως προκύπτει από την ανάγνωση του κειμένου, η διαδικασία της ψυχολογικής αξιολόγησης γίνεται μια σειρά αυστηρά καθιερωμένων διαδικασιών οι οποίες είναι θεμελιώδεις για να καταστεί δυνατή μια επαρκής διάγνωση και, στη συνέχεια, μια ψυχολογική παρέμβαση κατάλληλη για τις ιδιαιτερότητες κάθε ατόμου ειδικότερα και για τους θεραπευτικούς στόχους που επιθυμούν να επιτύχουν.
Με αυτή την έννοια, η λειτουργική προσέγγιση έχει εκτεθεί ως μοντέλο που έχει μια σημαντική θεωρητική υποστήριξη, η οποία επιτρέπει μια πλήρη ανάλυση όλων των μεταβλητών που μπορεί να επηρεάζουν την τρέχουσα κατάσταση (συμπτώματα, συμπεριφορές, γνωστικές ικανότητες κ.λπ.) του ατόμου.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Caballo, V.E. & Simon, M.A. (2001): Εγχειρίδιο Παιδικής Κλινικής Ψυχολογίας. Μαδρίτη: Πυραμίδα.
- Cohen, R. & Swerdlik, Μ. (2001): Ψυχολογικές Δοκιμές και Αξιολόγηση. Μεξικό: McGraw-Hill.
- Fernández-Ballesteros, R. (2000): Εισαγωγή στην Ψυχολογική Αξιολόγηση. Μαδρίτη: Πυραμίδα.
- Forns, Μ. (1993): Ψυχολογική αξιολόγηση παιδιών. Βαρκελώνη: Barcanova.
